Genel Bilgi;

Abdülaziz, (Osmanlı Türkçesi: عبد العزيز) (d. 8 Şubat 1830 – ö. 4 Haziran 1876) 32. Osmanlı padişahı ve 111. İslam halifesidir. II. Mahmut ve Pertevniyal Sultan'ın çocuğu, Abdülmecid'in kardeşidir. Abdülaziz 25 Haziran 1861 tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir.

Saltanatı;

Güreş, cirit ve av sporlarına meraklı olan padişahın tahtta kaldığı sürece en çok üzerinde çalıştığı konu Osmanlı Donanması'nın modernizasyonu idi. Bu nedenle o dönemlerde Avrupa devletlerinden alınan kredilerin çoğu bu konuda harcandı. Sayısı gün geçtikçe artan Osmanlı Ordusu'nun askerlerine yetecek dönemin son model top ve tüfeklerin de sağlanması Abdülaziz döneminde gerçekleşmiştir.

Sultan Abdülâziz hükümdarlığı süresince sık sık ülke içi ve ülke dışı temaslarda bulunmuş geziler düzenlemiştir. Yavuz Sultan Selim'den sonra Mısır'ı ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı Padişahı Abdülaziz'dir.

Eyaletlerin yanı sıra Abdülaziz Batı Avrupa'da ziyaretler yapan ilk ve tek padişahtır. 1867 yılında Paris'te açılan büyük bir sanat sergisine III. Napolyon'un daveti üzerine katılan Abdülaziz, sergiden sonra imparator ile temaslarda bulunmuş İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristan gezilerinden sonra da geri dönmüştür. Ayrıca Richard Wagner'in Bayreuth operasına maddi yardımda bulunmuş ve davet edilmiştir. Seyahatlerinde İngiltere kraliçesi Victoria, Belçika kralı II. Leopold, Prusya kralı I. Wilhelm, Avusturya-Macaristan imparatoru François-Josef ve Romanya Prensi I. Karol ile görüşmüştür.

Osmanlı'da Abdülaziz döneminde Batı'yla iyi ilişkiler kurulmasına özellikle dikkat edildi. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı'nın girdiği Batılılaşma süreci bu dönemde de devam etti. Ülke genelinde yeni vilâyetler ilân edildi. İstanbul Üniversitesi Fransız Eğitim sistemi örnek alınarak tekrar düzenlendi. Doğu Ekspres'in bir durağı olan Sirkeci Garı'nın temelleri Abdülaziz döneminde atılmıştır. Abdülaziz'in 15 senelik hükümdarlığı boyunca yaptığı bazı yenilikler şunlardır;

• Yeni asker üniformaları hazırlandı.
• İlk kez posta pulu kullanıldı.
• Sahillere deniz fenerleri inşa edildi.
• Osmanlı Bankası açıldı.
• Bugünkü Sayıştay ve Danıştay seviyesinde kurumlar oluşturuldu.
• Lise ve sanayi okulları açıldı.
• Orman madencilik ve tıp okulları açıldı.
• İtfaiye teşkilâtı kuruldu.
• Fransa, Avusturya ve İran yöneticileri İstanbul'a ziyaretlerde bulundu.

Döneminde yaşanan önemli olaylardan bir kısmı ise Rusya ve Avrupa Devletleri’nin kışkırttığı Balkan isyanlarıdır. 1861-64 yılları arasındaki Karadağ İsyanı İkinci Karadağ Harekâtı ile bastırılmasına rağmen, Karadağ sorunu büyümeye devam etti. 1861-66 yılları arasındaki Eflak-Boğdan olayları Birleşik Romanya'nın doğuşunu ve bağımsızlık mücadelesini hızlandırdı. 1862-67 yılları arasındaki Sırbistan olayları ise Türk askerlerinin Sırbistan'daki kalelerden çekilmesiyle sonuçlandı. 1866-68 arasındaki Girit Ayaklanması Girit Nizamnamesi ile çözümlenmeye çalışıldıysa da Girit'in kaybına giden olaylar dizisi başlamış oldu. Hıdivlikle yönetilen Mısır'ın özerklik haklarının genişletilmesi bu eyaletin 1882'de kesinkes kaybına yol açan Mısır'ın borç sorununun ortaya çıkmasına başlangıç teşkil etti. Abdülaziz'in hükümdarlığının son yılları ise 1875-76 yılındaki Hersek İsyanı ile 1867'de başlayan ve 1876'da iyice yayılan Bulgar İsyanları ile mücadele ederek geçti. 30 Mayıs 1876 Darbesi ile tahttan indirildi. Gözaltında bulundurulduğu Feriye Saraylarında 4 Haziran 1876 günü bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu.

Ailesi;

Eşleri;

ü  Dürr-i Nev Baş Kadın Efendi (d.15 Mart 1835 - ö.4 Aralık 1892 (Cerkez)

ü  Hayran-î-Dil İkinci Kadın Efendi (d.2 Kasım 1846-ö.26 Kasım 1898 (Cerkez)

ü  Eda-Dil İkinci Kadın Efendi 25 Temmuz (d.1845 - ö.12 Aralık 1875 (Cerkez)

ü  Neş’erek (Nesrin) Üçüncü Kadın Efendi (d.1 Nisan 1848 - ö.11 Haziran 1876 (Cerkez)

ü  Gevheri Dördüncü Kadın Efendi (d.8 Temmuz 1856-ö.20 Eylül 1894 (Cerkez)

ü  Yıldız (Gözde) (d.24 Mart 1860 - ö.29 Eylül 1895 (Cerkez)

Çocukları;

Ø  Abdülmecit (d.30 Mayıs 1868-ö.23 Ağustos 1944)

Ø  Yusuf İzzettin Efendi (d.10 Ekim 1857-1 ö.Şubat 1916)

Ø  Mahmud Celaleddin Efendi (d.16 Kasım 1862-1 ö.Eylül 1888)

Ø  Mehmed Selim Efendi (d.28 Eylül 1866-ö.21 Ekim 1867)

Ø  Mehmed Seyfeddin Efendi (d.21 Eylül 1874-ö.19 Ekim 1927)

Ø  Mehmed Şevket Efendi (d.5 Haziran 1872 - Ö22 Ekim 1899)

Ø  Nazime Sultan (d.14 Şubat 1866-ö.1947)

Ø  Esma Sultan (d.21 Mart 1873-ö.7 Mayıs 1899)

Ø  Emine Sultan (d.24 Ağustos 1874-ö.29 Ocak 1920)

Ø  Saliha Sultan (d.9 Ağustos 1862-ö.1941)

Ø  Emine Sultan (d.30 Kasım 1866 - ö.23 Ocak 1867)

Ø  Fatma Sultan (d.1874 - ö.1875)

Ø  Münire Sultan (d.1877 - ö.1877)

 

Kaynak: I. Abdülaziz